توسعه و تجاریسازی نوآوری، مستلزم کارکرد صحیح و هماهنگ مجموعهای از اجزا و بازیگران مختلف است. یکی از این بازیگران که در سالهای اخیر نقش کلیدیتری را بر عهده گرفتهاند، شتابدهندهها میباشند. شتابدهندهها، با حمایت از ایدههای نو و استارتآپهایی که از پتانسیل لازم برای تجاریسازی ایده برخوردارند، آنها را در این امر خطیر و پر فراز و نشیب یاری میدهند. در این میان، برخی از شتابدهندهها عمومی بوده و برخی دیگر، بر حوزههای خاص فناوری متمرکز میشوند. این استراتژی، به آنها کمک میکند تا هم منابع محدود خود را به شکل بهینهتری صرف نموده و هم تجربیات و قابلیتهای خود را در همان حوزههای تخصصی، به کار گیرند. بهعنوان مثال، یک شتابدهنده ممکن است تنها به فناوریهای دارویی و پزشکی پرداخته و از ایدههای مرتبط با این حوزه پشتیبانی نماید. شتابدهنده «هنام»، از شتابدهندههای ایرانی است که خدمات تخصصی خود را به فناوران و نوآوران حوزه پزشکی و دارویی ارائه میکند.
در همین راستا، سیزدهمین وبینار کاریز، به معرفی این شتابدهنده پرداخت. در این وبینار که در قالب کاریز فرصت و با عنوان «شتابدهنده تخصصی دارویی هنام: فرصتی فوقالعاده برای رویش کسبوکارهای حوزه دارو» برگزار گردید، ترند فناوریهای مرتبط با داروهای پیشرفته تشریح گردید. همچنین معرفی شتابدهنده هنام و خدمات آن و همچنین مدلهای همکاری و شتابدهی، از دیگر موضوعاتی بود که در در این وبینار، مورد بررسی قرار گرفت.
در این نوشتار، خلاصهای از موضوعات مطرح در این وبینار ارائه شده است.
ترند داروهای پیشرفته
سهم بخش سلامت از GDP کل دنیا، در حدود ۱۰ درصد بوده و سرانه جهانی هزینههای سلامت، در حدود ۱۱۶۰ دلار میباشد. در این میان، ۱۴٪ از هزینههای سلامت، به حوزه دارو اختصاص داشته که در سال ۲۰۱۹ میلادی، چیزی بالغ بر ۱۲۵۰ میلیارد دلار بوده است. سرانه جهانی مصرف دارو نیز، ۱۶۵ دلار برآورد شده است. بیشک این مبالغ، بیانگر یک بازار قابل توجه بوده که شرکتهای تازهوارد نیز، میتوانند در سهمخواهی از آن شرکت داشته باشند. این مسئله تا جایی است که صنعت داروسازی ژنریک، با حاشیه سودی ۳۰ درصدی، یکی از سودآورترین صنایع دنیا و یکی از ۷ صنعت پرشتاب جهان به شمار میرود.
بازار نانوداروها در سال ۲۰۱۷ میلادی، بالغ بر ۲۴/۵۶۵ میلیارد دلار برآورد شده است. البته این بازار در مقایسه با بازار یاد شده برای کل داروها، مقدار ناچیزی است که به دلیل نوظهور و پیشرفته بودن آنها است. شکل ۱، حجم این بازار را برای داروهای مختلف در سالهای ۲۰۱۵ الی ۲۰۱۷ نشان داده است.
شکل ۱- حجم بازار جهانی نانوداروها در سالهای ۲۰۱۵ الی ۲۰۱۷
سهم حوزه سلامت ایران از GDP ، کمتر از ۹٪ بوده و سرانه هزینههای سلامت، در حدود ۴۷۵ دلار است. این در حالی است که سرانه دارویی کشور، ۷۵ دلار برآورد شده است. در ایران ۱۷۰ شرکت، دارای پروانه تولید داروهای انسانی بوده که از ۱۲۰ مورد آنها فعال میباشند. همچنین ۲۰۰ شرکت واردکننده و ۶۰ شرکت پخش در این حوزه وجود دارد. در طی ۱۰ سال اخیر، بازار دارو در ایران، سالانه بهطور متوسط ۲۸ تا ۳۰ درصد رشد داشته که با در نظر گرفتن ارزش دلاری، این رقم در حدود ۱۰٪ خواهد بود.
ارزش بازار دارويی کشور در سال ۹۷، در حدود ۲۳۱/۲۶۹ ميليارد ریال برآورد شده که سهم نانوداروها ۴/۳۲۳ میلیارد ریال بوده است. از این حجم بازار نانوداروها، ۹۲۹ میلیارد ریال آن به تولید داخل اختصاص داشته و ۳/۳۹۴ میلیارد ریال نیز، وارداتی است.
شکل ۲- حجم بازار نانوداروها در ایران در سالهای ۹۵ الی ۹۷
لازم به ذکر است که نانوداروهاي موجود در بازار، عدمتاً در ۶ دسته قرار گرفته که عبارتند از:
- پروتئین: مانند «Kadcyla»، «Adcetris» و «Hiberix»
- نانوکریستال: مانند «Emend»، «Megace ES»، «Rapamune»، «Tricor» و «Triglide»
- لیپوزومی: مانند «Onivyde»، «Marqibo»، «Ambisome» و «Visudyne»
- میسل: مانند «Estrasorb»، «Genexol-PM/Cynviloq» و «Diprivan»
- پلیمر: مانند «Copaxone»، «Renagel»، «Eligard»، «Mircera»، «Plegridy» و «Elestrin»
- ماده معدنی: مانند «Venofer»، «Injectafer»، «Fosrenol» و «Ferrlecit»
در کنار بازار گسترده جهانی داروها، بازار مکملها نیز قابل توجه است، بهطوری که در سال ۲۰۱۸ ميلادي، این بازار در حدود ۱۰۱ ميليارد دلار ارزشگذاري شده و مطابق پيشبينيها نرخ رشد سالیانه ۹/۶ درصدی هم خواهد داشت. در ایران نیز، فروش کل بازار در سال ۹۶، در حدود ۲۰۸۰ ميليارد تومان برآورد شده است. از این میان، حجم تولید داخل، بالغ بر ۵۶۰ ميليارد تومان و حجم واردات نیز، در حدود ۱۵۲۰ ميليارد تومان بوده است. گفتنی است که حجم تولید داخل در سال ۱۳۹۷، به ۸۸۰ میلیارد تومان افزایش یافته است.
زنجیره خدمات شتابدهنده هنام
شتابدهنده تخصصی هنام، با ارائه خدماتی همچون منتورشیپ، آموزش، فضای کاری اشتراکی، تأمین مالی و سرمایهگذاری، دسترسی آزمایشگاههای تخصصی و ارائه شبکهای کارآمد جهت تولید صنعتی و نیمهصنعتی، فروش و صادرات، نیازهای رشد کسبوکارهای دارویی را پوشش داده و کارآفرینان این حوزه را برای ساختن رؤیاهایشان همراهی میکند. در شتابدهنده هنام، افراد محقق شاخص، تیمهای دارای نمونه اولیه، افراد دارای سابقه صنعتی و تحقیق و توسعه و استارتآپها میتوانند ورود نموده و از خدمت شتابدهی استفاده نمایند.
خدمات این مجموعه، در قالب منتورینگ و آموزش، توسعه محصول و تولید پایلوت انجام گرفته که هر یک از آنها، شامل موارد زیر میباشند:
- منتورینگ و آموزش: آموزش، تهیه طرح کسبوکار
- توسعه محصول: بهینهسازی و تکمیل آزمایشات پریکلینیکال
- تولید پایلوت: تولید پچ اول، تولید CTD
از مزیتهای رقابتی این شتابدهنده خصوصی، میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
- ارائه خدمات شتابدهی و سرمایهگذاری: از ایده تا محصول، فروش، برندینگ و صادرات
- شبکه ارتباطی: حضور بازیگران مختلف زنجیره دارویی
- زیرساخت توسعه و تولید صنعتی محصول: در پنج حوزه دارویی تزریقی، چشمی، جامدات، نیمه جامدات، سافتژل به صورت همزمان
- تمرکز در حوزه فراوردهها و سیستمهای نوین: دارویی، مکمل و آرایشی بهداشتی